Forma określona czy nieokreślona rzeczownika?

Gdy myślimy po polsku, określoność rzeczownika nie ma większego znaczenia. Dlatego w nauce norweskiego trzeba położyć na to szczególny nacisk. Dowiedz się kiedy i dlaczego używamy poszczególnych form, by zacząć myśleć po norwesku.

Forma nieokreślona

Gdy uczysz się rzeczowników, robisz to zapewne w formie nieokreślonej, np.

en forskjell
ei tavle
et kjønn

Rozpoznanie rodzaju (en, ei, et) w języku norweskim jest prawie niewykonalne. Z tego powodu powinno się uczyć rzeczowników wraz z rodzajnikiem.

Kiedy mam używać formy nieokreślonej?

  • Gdy mówisz o czymś pierwszy raz lub coś przedstawiasz.
  • Kiedy mówisz o określonym egzemplarzu.
  • Przy określaniu cech osób.
  • Gdy rzeczownik stoi wraz z przymiotnikiem określającym cechę.

Przeanalizujmy kilka przykładów.

Det er ei tavle.
Det er en penn.
Są to zdania “przedstawiające”, tzn. pokazujemy coś pierwszy raz.
Hun kjøpte en kjole på Oslo City.
Maria har en onkel som bor i Argentina.
Sa to określone “egzemplarze” wujka i sukienki. Zdania te również mówią o czymś pierwszy raz.
Espen er et geni.
Askeladd er en idiot.
Określamy cechę osoby.
Astrid er en flink lærer.
Ole er en god arbeider.
Przed rzeczownikiem stoi przymiotnik określający cechę.

To są podstawowe przypadki wynikające ze znaczenia i kontekstu. W niektórych sytuacjach o formie nieokreślonej decydują zasady gramatyczne, i te są ważniejsze od zasad wynikających z kontekstu:

  • po noen, hver, hvilken,
  • po zaimku dzierżawczym (min, din, hennes, osv.),
  • po liczbach i wyrażeniach określających ilość,
  • po genitiv -s.

Np:

Noen kvinner sitter på kafeen.
Min bil står i garasjen.
Andrzejs buss kommer aldri sent.

Sprawdź też zasady określające, kiedy przed rzeczownikiem można lub trzeba pominąć rodzajnik nieokreślony.

Forma określona

Na początku nauki mogłeś się spotkać z ćwiczeniami na przemianę rzeczownika z formy nieokreślonej na określoną.

en regel – regelen
ei kvinne – kvinna
et tre – treet

Były to pewnie żmudne i trochę nudne ćwiczenia, ale bardzo potrzebne. Dzięki nim znasz już zasady tworzenia tych form, a teraz pozostało już tylko zrozumienie sytuacji, w których one występują.

Kiedy więc używać form określonych?

  • Gdy mówisz o czymś, co przed chwilą przedstawiłeś.
  • Kiedy rzecz, o której mówisz jest czymś oczywistym dla rozmówcy lub powszechnie znanym.
  • Kiedy rzeczownik jest dookreślony dodatkową informacją.
  • Gdy mówisz o rodzaju albo gatunku.

Przeanalizujmy parę przykładów.

Det er ei tavle. Tavla er hvit.
Det er en penn. Pennen er blå.
Najpierw przedmioty są przedstawione, a następnie muszą być określone.
Sola skinner i dag.
Jorda er rund.
Sa to rzeczy, które wszyscy znają.
Kjolen, som kun kjøpte på Oslo City, er svart.
Onkelen, som hun har i Argentina, sover mye.
Wiemy skąd te rzeczy/osoby pochodzą, są dookreślone.
Løven kan bli utryddet.
Løven er en slags katt.
Mówimy o gatunku.

Tak, jak w przypadku formy nieokreślonej, istnieją zasady gramatyczne, które wymuszają formę określoną:

  • jeśli rzeczownik stoi przed zaimkiem dzierżawczym,
  • gdy rzeczownik stoi po noen av, mange av, få av, osv.

Np:

Bilen min står på gata.
Noen av kvinnene drikker kaffe.

Czy rozumiesz wszystkie zasady? Pamiętaj, że możesz zawsze pytać w komentarzach. Jeśli wszystko jasne, rozwiąż poniższe ćwiczenie.

Ćwiczenie

Wstaw rzeczowniki w odpowiedniej formie.

  1. Det er en forskjell mellom store og små pepperkaker.
  2. Treet, som står i hagen, skygger for lyset.
  3. Mange av studentene sitter på biblioteket.
  4. Sjiraffen er et veldig stort dyr.
  5. En mann kommer inn i stua. Mannen bærer en stor veske.
  6. Hver løve liker å jakte.
  7. Njål var et svært modig menneske.
  8. Hildes datter har aldri drukket kaffe.
  9. Hesten sin mater han hver dag.
  10. Fire elever tok en kort pause.
SprawdźxCała prawda jednym gestem.