Tryb rozkazujący po norwesku
Tryb rozkazujący (imperativ) stworzysz przez zabranie końcówki -e od czasownika w bezokoliczniku.
- å spise → Spis!
- jeść → Jedz! / Jedzcie!
- å ringe → Ring!
- dzwonić → Dzwoń! / Dzwońcie!
- å stoppe → Stopp!
- zatrzymać → Zatrzymaj się! / Zatrzymajcie się!
- å finne → Finn ham!
- znaleźć → Znajdź go! / Znajdźcie go!
Zauważ, że te zdania nie mają podmiotu. Odnoszą się do du lub dere.
Co jeśli czasownik w bezokoliczniku nie kończy się na -e?
W norweskim znajdziesz dużo krótkich czasowników, które nie mają końcówki -e. Zostawiasz wtedy słowo w tej samej formie, bo nie ma już czego skrócić.
- å gå → Gå bort!
- iść → Odejdź!
- å gi → Gi meg det!
- dać → Daj mi to!
- å bli → Bli her en stund!
- zostać → Zostań tu chwilę!
Czy są od tego wyjątki?
Tak, w niektórych słowach zniknie dodatkowo jedna z podwójnych samogłosek. Najczęściej będzie to m.
- å svømme → Svøm!
- pływać → Płyń!
- å komme → Kom hit!
- przychodzić → Przyjdź tu!
- å klemme → Klem meg!
- przytulić → Przytul mnie!
Spotkasz się też z innymi wyjątkami, ale na szczęście nie ma ich wielu. Zapamiętaj jeden:
- å spørre → Spør!
- pytać → Pytaj!
Znajdziesz czasem słowa, które mają dwa warianty poprawności:
- å åpne → Åpn! / Åpne!
- otwierać → Otwieraj!
- å endre → Endr perspektivet! / Endre perspektivet!
- zmieniać → Zmień perspektywę!
- å klatre → Klatr! / Klatre!
- wspinać się → Wspinaj się!
- å sykle → Sykl! / Sykle!
- jeździć rowerem → Jedź (rowerem)!
Zauważ, że pierwsza forma jest dość trudna do wymówienia. Dlatego nie powinna zaskoczyć Cię ta druga, mimo że odbiega od reguły.
Więcej przykładów, wyrażeń i zasad używania trybu rozkazującego znajdziesz w Anatomii norweskiego na stronach 132–137.
Ćwiczenie
Przetłumacz zdania używając czasowników w nawiasie.
- Spójrz w górę! Se opp!
- Rozmawiaj ze mną! Snakk med meg!
- Nie dotykaj tego! Ikke rør det!
- Usiądź! Sett deg ned!
- Po prostu to zrób! Bare gjør det!
- Poczekaj chwilę! Vent litt!
- Kup pomidory! Kjøp tomater!
- Wyłącz światło! Slå av lyset!
- Pamiętaj, żeby wysłać paczkę! Husk å sende pakka!
- Zdejmij buty! Ta av skoene!
- Zamów papier do drukarki! Bestill papir til printer!
- Umyj ręce! Vask hendene!
- Daj znać! Si ifra!
- Zmniejsz prędkość! Senk farten!
- Jedź ostrożnie! Kjør forsiktig!
- Czytaj na głos! Les høyt!
- Nie wyrzucaj tego! Ikke kast det!
- Użyj słownika! Bruk ordboka!
- Potrzymaj psa! Hold hunden!
- Pozwól mi zobaczyć! La meg se!
Twój komentarz
Komentarze:
Hei :) Uczę się norweskiego od miesiąca (niezły staż ;)) głównie korzystając z Waszej strony – jest niesamowita, bardzo dziękuję! jeśli chodzi o sam tryb rozkazujący wyszło mi wszystko dobrze, cóż, wyzwaniem było tylko tłumaczenie. Mam więc kilka pytań:
1. wydawało mi się, że ikke wstawia się na końcu zdania… czy nie? w przykładzie 3 i 17 jest na początku…
2. czy w przykładzie 6 mogę napisać: vent en stund! ewentualnie vent stunden?
3. przykład 9 – sprawdziłam w słowniku i pakke ma rodzajnik męski en. Wasza Odpowiedź pakka sugerowałaby jednak ei… czy ten rzeczownik ma jednak dwa rodzajniki?
Przepraszam was bardzo, że pytam o takie rzeczy…
Hei, nie ma problemu. To uzasadnione pytania.
1) W trybie rozkazującym ikke jest na przedpolu. Możesz potraktować to jak wyjątek, jeśli jeszcze nie zagłębiałaś się w ten temat. ;) Za to nie ma takiej zasady w norweskim, żeby ikke stało na końcu. Czasem się to zdarza z przypadku, bo zdanie się po nim kończy.
2) Vent en stund albo et øyeblikk też będzie dobrze.
3) Pakke jest rodzaju en i ei. Jeśli nie ma tego w Twoim słowniku, to zmień słownik. ;)
Tusen takk :) Ha en god kveld :) (mam nadzieję, że tak to powinno brzmieć)