Strona bierna
W języku norweskim są dwa sposoby tworzenia strony biernej – passiv. Jest ona przydatna, gdy nie chcesz, lub nie możesz podać wykonawcy czynności. Poznaj zasady jej tworzenia.
Formy bezosobowe są używane na co dzień. W pracy pewnie często się z nimi spotykasz: “To musi być zrobione, tamto musi być zrobione”. Szef często mówi bezosobowo, bo dla niego ważny jest rezultat. Kto to zrobi jest drugorzędne.
- Du må gjøre det.
- strona czynna
- Det må gjøres.
- strona bierna
Podobnie jest w przepisach kulinarnych. Ogólnie przyjętą formą jest użycie strony biernej. Dzięki niej zaoszczędza się miejsce i unika bezpośredniego zwracania się do czytelnika lub stosowania formy rozkazującej.
W norweskim, stronę bierną można stworzyć na dwa sposoby, które nazywamy s-passiv oraz bli-passiv. Mają one podobne znaczenie, ale używa się ich w innych sytuacjach.
S-passiv
bezokolicznik + s
Jest to forma bierna, której używa się:
- po czasownikach modalnych skal, må, bør, kan,
- głównie w czasie teraźniejszym lub przyszłym,
- w nakazach, przepisach, zasadach itp.
Na przykład:
Dørene lukkes.
Billetten betales ved inngangen.
Formen settes inn i ovnen.
Gdy jednak chcesz dodać wykonawcę czynności do zdania, użyj przyimka av, np.
Billetten må betales av alle kunder.
W niektórych czasownikach jednosylabowych, zamiast samego -s możesz dodać końcówkę -es.
skru – skrues
W zdaniach, gdzie w stronie czynnej jest rozkaz lub polecenie, można używać tylko s-passiv. W wielu innych sytuacjach, można go używać zamiennie z drugim sposobem, którym jest…
Bli-passiv
bli + perfektum partisipp
Drugim sposobem tworzenia formy biernej jest użycie czasownika å bli wraz z trzecią formą czasownika (perfektum). Używaj go:
- po czasowniku modalnym vil,
- we wszystkich czasach,
- gdy wypowiedź nie jest nakazem, przepisem, zasadą itp.
Kilka przykładów:
Byen ble bygd.
Han vil bli operert.
Boken ble lest mange ganger, den er utslitt.
Pamiętaj, że czasownik bli trzeba użyć w odpowiednim czasie. Dodatkowo, w perfektum jest kilka równorzędnych form, które można stosować zamiennie.
Dla czasownika å male wyglądałoby to tak:
- Presens:
blir malt - Preteritum:
ble malt - Perfektum:
har blitt malt, er blitt malt, er malt - Pluskvamperfektum:
hadde blitt malt, var blitt malt, var malt - Futurum:
skal bli malt, vil bli malt - Fortidsfuturum:
skulle bli malt, ville bli malt
Czy zapoznałeś się ze wszystkimi zasadami? Rozwiąż ćwiczenie.
Ćwiczenie
Przekształć zdania na stronę bierną.
- Vaktmesteren skal skru i lyspæren.
Lyspæren skal skrues. - Bland alle ingredienser.
Alle ingredienser blandes. - Barna spiste brunost.
Brunost ble spist av barna. - De må kjøpe flybilletter tidlig.
Flybilletter må kjøpes tidlig. - Elevene vil skrive en drøftende tekst.
En drøftende tekst vil bli skrevet av elevene. - Arbeidere malte veggen hvit.
Veggen ble malt hvit. - Politikonstabelen har forfulgt blomstertyven, men kan ikke finne ham.
Blomstertyven har blitt forfulgt, men politikonstabelen kan ikke finne ham. - Han fant lommeboka.
Lommeboka ble funnet. - Min tante kan lage fine desserter.
Fine desserter kan lages av min tante. - Tannlegen må trekke Tors tann.
Tors tann må trekkes av tannlegen. - Slå av lyset!
Lyset slås av. - Endelig kan jeg lese gjennom boken.
Boken kan endelig leses gjennom.
W niektórych przykładach istnieje więcej prawidłowych odpowiedzi. Podziel się nimi w komentarzu.
Twój komentarz
Komentarze:
Mam pytanie związane z zastosowaniem czasowników bli oraz være. Czy przekształcając zdanie na stronę bierną można użyć obu, w zależności od tego co chcemy wyrazić? Czy gramatycznie obie odpowiedzi będą poprawne?
Na przykład: Han skriver brevet. Brevet blir skrevet. Brevet er skrevet.
Han skrev brevet. Brevet ble skrevet. Brevet var skrevet.
Pozdrawiam :)
Zerknij na przykłady z å male. Blir to czas teraźniejszy, ble to czas przeszły. A w perfektum możesz użyć skróconej formy er + partisipp co jest równoznaczne z har/er blitt + partisipp. Czyli tak naprawdę bli jest zawsze, po prostu użyłaś skróconej formy.
Co do znaczenia, to jest dokładnie taka różnica jak między presens a perfektum lub preteritum a preteritum perfektum. Te pierwsze są odpowiednikami polskiego aspektu niedokonanego, a drugie aspektu dokonanego.
Dziękuję za odpowiedź:) Spotkałam się również z podziałem konstrukcji strony biernej na bli oraz være, gdzie bli ma podkreślać działanie, odpowiadając czynności niedokonanej, zaś være dokonanej, poprzez akcentowanie stanu, wyniku, rezultatu jakiegoś działania. Czy ma to szersze zastosowanie w praktyce? Czy wówczas zdania: ,,Brevet blir skrevet. Brevet er skrevet”, można przetłumaczyć: „List jest pisany. List jest napisany”?
Jeśli chcesz dosłownie przetłumaczyć, to tak.
Dzięki :)
czy poprawnie będzie jeśli napiszę :
Min tanten (ew. tanta) kan lage fine desserter.
Tanten min kan lage fine desserter.
pozdr.
które zdanie jest porpawne?
Politikonstabelen har forfulgt blomstertyven, men kan ikke finne ham.
czy
Politikonstabelen har forfulgt blomstertyver, men kan ikke finne dem.
Tanten min, Tanta mi, Min tante lub Mi tante – gdy zaimek dzierżawczy przed rzeczownikiem, to rzeczownik w formie nieokreślonej.
Co do drugiego pytania, to oczywiście oba są poprawne.
bardzo dziękuję
pozdr.
czegoś tu nie rozumiem. Napisano, że S-passiv tworzy się po konkretnych czas. modalnych, ale później, gdzie jest przykład wcale nie ma owych czasowników.
Dørene lukkes.
Billetten betales ved inngangen.
Formen settes inn i ovnen.
Nie napisałem, że wszystkie warunki muszą być spełnione, tylko wymieniłem sytuacje, w których tej formy się używa. Przeczytaj jeszcze raz na spokojnie.
Pewnie zadaję bardzo oczywiste pytanie, ale czemu w Perfektum jest kilka form? Bo Perfektum jako czas ma tylko jedną, prawda? “Har lukket” “Har blitt”. To czemu nie jest tylko “har blitt malt”? Od biedy jestem w stanie zrozumieć, że może być i “er blitt malt”, ale “er malt?” Brzmi dla mnie jak presens! Możesz drogi Marcinie to wyjaśnić?
Często możesz wyrazić tę samą informację różnymi konstrukcjami. Jest tak zarówno w języku norweskim, polskim i pewnie wszystkich innych. Konstrukcja perfektum może być zarówno w czasie presens i preteritum. Więcej o czasach znajdziesz w artykule: Ile jest czasów w języku norweskim?
Dzieki !!!
A cóż, to ta 3 forma czasownika przy bli passiv?
pozdrawiam!
Tak jak napisaliśmy – perfektum partisipp.
możesz zatem napisać, czym jest perfektum partisipp? (tylko nie pisz, proszę, ze to 3 forma czasownika)
z góry dzieki!
To ćwiczenie jest w kategorii Rozwijam – skierowanej do osób, które już rozumieją podstawy gramatyki. Perfektum partisipp to imiesłów przymiotnikowy przeszły bierny. Jeśli chcesz się dowiedzieć w jaki sposób odmieniamy czasowniki, to przejdź do tego ćwiczenia: Preteritum. A jeśli chcesz więcej poczytać o imiesłowach, to napisaliśmy o tym w artykule: Har czy er.
Pytanie z innej beczki – uczęszczam na kurs norweskiego na którym uczą nas następującej odmiany/zasady: en kunde – kunden – flere kunder – alle kundene. Ułatwiło mi to używanie ubestemt oraz bestemt form w l.m. Lecz tutaj użyliście formy “alle kunder” w przykładzie “Billetten må betales av alle kunder” co przeczy tej zasadzie. Jak to wygląda w praktyce?
Alle oznacza “wszyscy/wszystkie/itp” i nie wymusza na rzeczowniku określonej formy. Tak samo po flere nie musi być forma nieokreślona, bo można powiedzieć flere av kundene.
Wygląda na to, że Twój nauczyciel chciał ułatwić Wam zapamiętanie, że są cztery formy rzeczownika i podał przykładowe użycie. Jest to dobry sposób, bo łatwiej zapamiętać całe wyrażenia, niż poszczególne słowa, ale też nie ma co się zamykać tylko do takich konstrukcji. All jest bardzo uniwersalnym słowem.
Witajcie Marto i Marcinie!
Czy możecie mi pomóc z jednym zdaniem? Pomimo przeszukania wszelkich słowników dostępnych w internecie – także tych NO/NO (Bokmaalsordboka, NAOB, Lexin) – nie jestem w stanie poprawnie przetłumaczyć jednego zdania:
“Trafikant som det skal vikes for, må ikke hindres eller forstyrres.” – nie wiem czy to “s” przy czasownikach “aa hindre” oraz “aa forstyre” oznacza stronę bierną, czy czasownik zwrotny w języku polskim (“czasownik+się”). Moje przeboje doprowadziły mnie do takiego tłumaczenia:
“Uczestnik ruchu, któremu trzeba ustąpić pierwszeństwa, nie może zostać [zablokowany?] zahamowany ani zaniepokojony.”
Ale! Aż chciałoby się przetłumaczyć to “aa hindre” jako “przeszkadzać”. Tylko, że od takiego czasownika w języku polskim nie mogę utworzyć strony biernej…. Co robić w takiej sytuacji? Jak tłumaczyć takie nieprzetłumaczalne z pozoru zdania/słowa?
Z góry dziękuję Wam za pomoc :-)
Dobre pytanie. Po polsku mamy jeszcze jedną konstrukcję, np.: Nie wolno zastawiać miejsca. W tym zdaniu podmiotem jest “miejsce”, ale nie jest wykonawcą czynności. Nie jestem pewna, jak ten typ zdania nazywa się po polsku, ale często jest dobrym tłumaczeniem dla norweskich czasowników w stronie biernej.
Może takie tłumaczenie miałoby sens:
“Uczestnika ruchu, któremu trzeba ustąpić pierwszeństwa, nie wolno zatrzymywać ani (mu) przeszkadzać.”
Czasowniki z -s są w stronie biernej. Możemy to zdanie przekształcić na bli-passiv.
Trafikant må ikke bli hindret eller forstyrret.”
A co się dzieje z “ikke” w takich zdaniach? Występuje po podmiocie i orzeczeniu, czy pomiędzy?
Np. Jeg hører ikke på radio midt på natta.
– Radio høres ikke midt på natta?
Pozycja ikke zależy od tego, czy zdanie jest w szyku nadrzędnym, czy podrzędnym. W stronie czynnej i biernej są te same zasady, np.:
Radioen kan ikke høres.
Han sier at radioen ikke kan høres.
Cześć.
Bli -passiv
1. Czy konstrukcję bli-passiv można stosować ze wszystkimi czasownikami modalnymi?
2. Jeśli tak, to czy czasowniki modalne, tworząc bli-passiv, można wykorzystywać również w formie przeszłej?
Np.
Han bør /burde bli undersøkt. On powinien być przebadany / On powinien był być przebadany (w przeszłości).
Han må /måtte bli undersøkt. On musi / musiał być przebadany.
Han kan / kunne bli undersøkt. On może/mógł być przebadany.
Han skal / skulle bli undersøkt. On będzie/miał być przebadany
Han vil / ville bli undersøkt. On chce / chciał być przebadany.
Z jednej strony, przeczesując internet, znalazłem dużo fraz z takimi właśnie konstrukcjami “bli-passiv” jak te powyższe (także z bør/burde; må/måtte + perf.partisipp), nie mniej jednak coś mi tu nie pasuje.
W Waszym podręczniku są podane przykłady bli-passiv z czasownikami “kan” (ale już z “kunne” nie) oraz “skal/skulle” (oraz “vil/ville”, jako alternatywy dla “skal”), nie ma natomiast pozostałych dwóch czasowników modalnych.
Uczę się samodzielnie w Polsce – takie hobby – i nie bardzo mam się z kim skonsultować i rozwiać swoje wątpliwości.
Pozdrawiam :)
Maciek
Z doświadczenia wiem, że wszystkie modalne są używane razem z bli-passiv (w obu czasach). Jednak nie we wszystkich zdaniach to dobrze brzmi. Kirsti Mac Donald z uniwersytetu w Oslo podaje, że kan, må, skal i bør są częściej używane z s-passiv, a vil z bli-passiv. Statystycznie to prawda (sprawdziłem w bazie N-gram), stosunek jest mniej więcej 4:1 (np.: vil jest 4 razy częściej używane z bli-passiv niż s-passiv).
Dzięki i pozdrawiam!
bdw. Dziękuję również za Wasz nieszablonowy podręcznik. Kupiłem go u siebie, w Warszawie, w jednej ze szkół językowych, i jest on taką moją “Biblią” ;) języka norweskiego.
Mam pytanie dotyczące tłumaczenia strony biernej.
Mamy zdanie Jeg har lest avisa i chcemy je przekształcić na stronę bierną. W tym przypadku mamy trzy opcje: Avisa har blitt lest av meg; Avisa er blitt lest
av meg; Avisa er lest av meg. I to jest zrozumiałe. A jakie byłoby tłumaczenie tych zdań?
Gazeta jest czytana przeze mnie? (zacząłem kiedyś i czytam ją dalej), czy może Gazeta była czytana przezemnie? A może gazeta jest przeczytana?