Gdzie wstawić “ikke”?

Ikke jest jednym z okoliczników zdaniowych – części zdania, której w języku polskim nie ma. Są zasady na to, jak go poprawnie używać w zdaniach prostych i złożonych. Sprawdź, czy je znasz.

Czym jest okolicznik zdaniowy?

Okolicznik zdaniowy (setningsadverbial) pojawia się zaraz za czasownikiem i może mieć trzy funkcje:

• zmienia znaczenie zdania (np. ikke, aldri),
• wyraża uczucia (np. heldigvis, dessverre),
• wzmacnia lub osłabia znaczenie (np. selvfølgelig, virkelig).

Okolicznik zdaniowy nie odpowiada na konkretne pytanie, jak inne okoliczniki, więc trudno go zdefiniować.

Na szczęście nie ma ich aż tak wiele i szybko przyzwyczaisz się do tych najczęściej używanych.

Miejsce okolicznika zdaniowego

Zdania proste

Jak się pewnie już spotkałeś, miejsce ikke w zdaniu prostym jest zawsze za pierwszym czasownikiem:

Jeg snakket ikke med Eva.
Hun har ikke kommet.

W tym samym miejscu pojawią się wszystkie okoliczniki zdaniowe, np.

Hun har aldri tid.
Jeg må alltid vente.
Jeg er heldigvis veldig tålmodig.

Czasami możesz też umieścić go na końcu zdania, ale zachęcam by najpierw dobrze przećwiczyć powyższy szyk. Gdy będziesz czuł się w nim pewnie, zaczniesz przemieszczać ikke w inne miejsca.

Zdanie złożone współrzędnie

Czyli dwa zdania równorzędne. Ich konstrukcja jest taka sama, jak zdań prostych, ale są one połączone spójnikiem, np.

Jenta går på skolen, men hun er ikke glad.
Hun glemte matpakken sin, så hun skal ikke spise lunsj i dag.

Jest tylko 5 spójników równorzędnych (konjunksjon):

og
eller
men
for
så

Po każdym z tych spójników, szyk zdania jest taki sam, jak w zdaniu prostym. Oznacza to, że ikke jest zaraz za pierwszym czasownikiem.

Zapamiętując te spójniki, nie będziesz miał problemu z poprawnym tworzeniem zdań złożonych.

Zdania złożone podrzędnie

Czyli jedno zdanie jest nadrzędne, a drugie podrzędne. Zdanie podrzędne stanowi część zdania nadrzędnego i jest jego określeniem, np.

Gutten lekte ofte på gata fordi han ikke ville sitte hjemme.

Przeanalizujmy to zdanie.

Gutten lekte ofte på gata – jest to zdanie nadrzędne, które ma szyk, jak zdanie proste. Ofte jest za czasownikiem.

Fordi han ikke ville sitte hjemme – jest to zdanie podrzędne, które jest jednocześnie określeniem przyczyny w zdaniu nadrzędnym. Ikke przesunęło się przed czasownik.

W zdaniach podrzędnych okolicznik zdaniowy jest przed orzeczeniem.

Zdania podrzędne możesz rozpoznać po spójniku. Każdy spójnik oprócz 5 spójników równorzędnych podanych powyżej, rozpoczyna zdanie podrzędne.

Kilka przykładów spójników podrzędnych (subjunksjon):

• fordi,
• at,
• til tross for,
• ettersom,
• om,
• hva,
• siden,
• hvis,
• liksom,
• når.

Jest ich sporo, dlatego ważne jest, by zapamiętać 5 spójników równorzędnych.

Czy już je pamiętasz? Jeśli tak, to rozwiąż ćwiczenie.

Ćwiczenie

Wstaw podany okolicznik w odpowiednie miejsce.

1. egentlig
   Sofia gleder seg fordi hun egentlig lærer       –       noe nytt hver dag.
2. ikke
   Jeg synes at det ikke er    –    så vanskelig.
3. ofte
   Og du    –    tenker ofte på framtiden din.
4. aldri
   Jeg er redd fordi jeg aldri vet     –    hvem som står rundt hjørnet.
5. jo
   Stig kan ringe, men han  –  trenger jo mobilnummeret deres.
6. gjerne
   Jeg skal hjelpe deg til tross for jeg gjerne vil      –     ta meg av sakene mine.
7. akkurat
   Han stoppet for den mystiske føreren     –      har akkurat kommet fram.
8. allerede
   Det er merkelig ettersom de allerede venter       –       på ham på andre side av veien.
9. virkelig
   Det er så utrivelig når det virkelig er       –      for mange personer her.
10. også
    Du kan kjøpe en notatbok og du    –    kan også lage én deg selv.
11. sjelden
    Jeg visste ikke hva som skjedde da jeg sjelden sjekket      –     Facebook.
12. snart
    Det er mørkt så man     –     må snart ligge til sengs.
13. alltid
    Jon vet ikke om du alltid har     –     sovet bra.

SprawdźxCała prawda jednym gestem.