Jak działa Twój mózg, gdy uczysz się języka

Dlaczego czytanie długiej listy słówek jest najmniej efektywną metodą nauki języka? Dlaczego bierne słuchanie lekcji w samochodzie nie daje żadnych efektów? To wszystko wina naszych neuronów.

Przez ostatnie 10 lat dowiedzieliśmy się więcej o pracy naszego mózgu niż przez całe poprzednie stulecie. Dzięki nowym technologiom możemy w końcu zrozumieć jak funkcjonuje pamięć i dlaczego niektóre zdarzenia zapamiętujemy na długie lata, a innych za nic w świecie nie możemy utrwalić.

Poznaj swoje neurony

Uczenie się czegoś nowego oznacza przemianę sposobu, w jaki działa mózg.

Dr. Pascale Michelon – Washington University

W Twoim mózgu jest ok 100 miliardów neuronów, a każdy z nich może mieć nawet 10 tysięcy połączeń synaptycznych z innymi neuronami. Jeśli lubisz duże liczby, to jest w sumie 1000000000000000 połączeń.

Po co Ci ta wiedza? Te połączenia, to jest właśnie Twoja pamięć.

Gdy uczysz się języka, nowego słowa, znaczenia, wymowy, gramatyki lub czegokolwiek innego, stymulujesz swoje neurony do tworzenia nowych połączeń. Nazywamy to plastycznością synaptyczną, czyli umiejętnością synaps do formowania połączeń z innymi synapsami.

Mit: Z wiekiem liczba neuronów będzie tylko maleć

Jeszcze kilkanaście lat temu wierzono, że rodzimy się z pewną liczbą komórek nerwowych w mózgu, a z wiekiem możemy liczyć tylko na to, że będzie ich mniej. Najnowsze badania na kanadyjskim University of British Columbia dowodzą, że to nieprawda.

Każdego dnia, w Twoim mózgu, a głównie w hippocampusie powstają tysiące nowych komórek nerwowych, które mogą stworzyć miliony nowych połączeń. Ten proces nazywa się neuroplastycznością i jest kluczowy w uczeniu się nowych rzeczy.

Dzięki temu, nawet po silnych uszkodzeniach mózgu, wypadkach czy wylewach ludzie mogą wrócić do zdrowia. Mózg przekształca istniejące połączenia i tworzy nowe, żeby przywrócić umiejętności, które miał wcześniej.

Jest to bardzo długi proces, ale dziś wiemy, że jest możliwy. Tak samo możliwe jest nauczenie się języka obcego przez każdą zdrową osobę, niezależnie od wieku.

Jak działa pamięć?

Neurons that fire together, wire together.

Dr. Max Cynader – University of British Columbia

Według badań Maxa Cynadera, pamięć to rekonstruowanie całości ze zdegradowanych fragmentów. Dzięki połączeniom synaptycznym w różnych częściach mózgu, jesteś w stanie przypomnieć sobie jakieś zdarzenie albo skojarzyć, co oznacza dane słowo.

Gdy ktoś powie do Ciebie wyraz kot, w Twoim mózgu uaktywniają się regiony odpowiedzialne za różne rodzaje pamięci. Przypomina Ci się, jak kot wygląda, czym jest, jakie wydaje dźwięki i jaka w dotyku jest jego sierść.

Neurony, które uaktywniły się w tym samym czasie są ze sobą połączone i razem odpowiadają za Twoje wyobrażenia związane z tym słowem. Całe wspomnienie jest rozbite na drobne fragmenty – małe szczegóły, które żyją w różnych miejscach Twojego mózgu.

Dlatego uczenie się to nic innego, jak tworzenie się nowych połączeń. W dodatku, im więcej zmysłów – słuch, wzrok, dotyk, smak i węch – jest zaangażowanych w ten proces, tym łatwiej zapamiętujesz nowe informacje.

Zadbaj o silne połączenia

Neurony regularnie wysyłają miedzy sobą sygnały. Jeśli jeden neuron wysyła do drugiego słaby sygnał, otrzyma równie słabą odpowiedź. Jeśli jedyna komunikacja między nimi polega na takich słabych sygnałach, ich połączenie może z czasem zupełnie zaniknąć. Mózg stwierdza, że jest ono niepotrzebne i rezygnuje z niego.

Silny sygnał działa inaczej, bo stymuluje drugi neuron do nawet wielokrotnie silniejszej odpowiedzi. Ta sytuacja sprzyja wzmocnieniu połączenia między neuronami i lepszemu zapamiętaniu informacji.

Dlaczego czasem sygnał jest słaby a czasem silny?

Wszystko zależy od bodźców, którymi stymulujesz swój mózg. Nie mam tu na myśli podłączania się do elektrod, ale o zwykłe, ludzkie emocje.

słaby bodziec = zaraz wyleci z pamięci
silny bodziec = super mocne wspomnienie

Gdy angażujesz emocje – również te negatywne – neurony w Twoim mózgu szaleją, wysyłają bardzo silne sygnały do siebie wzajemnie i tworzą mocne, długotrwałe połączenia. Nie bez powodu mówimy, że jakieś wspomnienie wyryło się nam w pamięci.

Ten cały proces to już wcześniej wspomniana plastyczność synaptyczna. Jak widzisz, jest to najważniejszy element nauki języków, zapamiętywania i rozwijania wszelkich umiejętności.

Zobacz, gdy siedzisz godzinami nad nudną listą słówek albo słuchasz biernie nagrań, dostarczasz słabieńkich bodźców do swojego mózgu. To właśnie z tego powodu mało z tego wszystkiego zapamiętujesz.

Za to gdy spotka Cię jakaś emocjonująca sytuacja – śmieszna, tragiczna, miłosna – zapamiętujesz ją na długie lata. Bo silny bodziec pomaga w tworzeniu mocnego powiązania między neuronami i trwałych wspomnień.

A jak to wykorzystać przy nauce języka?

3 kroki, które polepszą Twoją pamięć

Use it or loose it.

Max Cynader

Każdego dnia Twój mózg produkuje tysiące nowych komórek nerwowych. Dodatkowo powstają i zanikają miliony połączeń między synapsami.

Niestety u większości ludzi 50% nowo-powstałych neuronów umrze, zanim mózg je wykorzysta.

Dlaczego umierają? Dzieje się tak z kilku (naturalnych) powodów:

  1. neurony były Ci niepotrzebne,
  2. masz słabe ukrwienie mózgu,
  3. za mało śpisz.

Na szczęście na wszystkie te rzeczy możesz łatwo zaradzić.

Krótkie, ale super intensywne bodźce

Silne bodźce tworzą silne połączenia synaptyczne. Jest to najważniejsza informacja z tego artykułu i jeśli tylko ją zapamiętasz, moja misja zakończy się sukcesem.

Chcesz poznać nowe słowo – w nauce języka to podstawowa sprawa. Co robisz?

Zapisujesz słowo na listę, którą czytasz w kółko? Zła odpowiedź.

Notujesz słowo na fiszce, tworzysz przykładowe zdanie (związane z Twoim życiem i otoczeniem), wyobrażasz sobie emocjonujący dialog, w którym może Ci się ono przydać i starasz się je wykorzystać w następnej rozmowie? Dużo lepsza odpowiedź.

Gdy siedzimy ze słabą koncentracją nad długimi listami słów, nudnym podręcznikiem albo nagraniami, nasz mózg nie czuje żadnej potrzeby zapamiętania tych informacji. To za słaby bodziec.

Dlatego:

  • Nie oszukuj samego siebie, że uczenie się wiele godzin da Ci świetne efekty. Zamiast tego ucz się w krótkich, 10-20 minutowych, super-intensywnych sesjach (nie chodzi tu o wyliczanie co do minuty).
  • Poznaj swój organizm. Gdy czujesz, że spada Ci koncentracja, odpuść sobie i zajmij się przez chwilę czymś innym. Wróć do nauki, gdy będziesz mógł znów się w pełni zaangażować.
  • Twórz zdania i dialogi związane z Twoim życiem, Twoją rodziną i Twoim otoczeniem.
  • Nie bój się emocji – to właśnie dzięki nim lepiej pamiętasz to, co dzieje się w Twoim życiu. W taki sam sposób możesz je wykorzystać, by lepiej zapamiętać nowe słownictwo.
  • Wybieraj kursy językowe, których program jest aktywny, różnorodny i daje Ci możliwość rozwijania języka w tematach, które Cię fascynują.

Niewykorzystane neurony giną bezpowrotnie. Jeśli do niczego ich nie użyłeś, to Twój organizm nie będzie tracił na nie energii i pozwoli im umrzeć.

Intensywna nauka, dawanie naszemu organizmowi silnych, emocjonujących bodźców jest podstawą dobrze funkcjonującego mózgu, a tym samym lepszej pamięci.

Ćwiczenia fizyczne uratują Twoje nowe neurony

Kiedy ostatnio biegałeś? A kiedy ćwiczyłeś siłowo? Jeśli nie podnosisz sobie regularnie tętna, osłabiasz układ krwionośny, a razem z tym funkcjonowanie mózgu.

Według badań Dr. Teresy Liu-Ambrose, ćwiczenia fizyczne mogą zwiększyć produkcję neuronów 2-3 krotnie. Jest to dużo pewniejsza metoda niż “ćwiczenie” mózgu poprzez sudoku, szachy, książki czy brain fitness.

Kryje się za tym wiele procesów fizjologicznych, ale jeden z nich na pewno znasz.

Gdy ćwiczysz fizycznie, rosną Twoje mięśnie – o tym każdy wie. Jest to reakcja na produkowany w mięśniach hormon wzrostu (GH) i IGF-1.

Ten sam proces wpływa też na mózg i stymuluje neurogenezę – powstawanie nowych komórek nerwowych w mózgu.

W dodatku, w trakcie ćwiczeń fizycznych, zwłaszcza tych krótkich i intensywnych, zwiększasz cyrkulację krwi w mózgu. Odżywiasz dzięki temu swoje neurony, które potrzebują dużo energii, żeby wysyłać te wszystkie silne bodźce między sobą, gdy się tak intensywnie uczysz.

Jest jeszcze wiele innych mechanizmów, które wpływają pozytywnie na funkcjonowanie Twojego mózgu podczas ćwiczeń. To m.in. obniżenie poziomu kortyzolu, zmniejszenie stresu, czy też zredukowanie niewrażliwości na insulinę.

Co najważniejsze, pozytywny wpływ ćwiczeń zaobserwowano u osób w każdym wieku.

Dobry sen wzmocni Twoją pamięć

Gdy zakuwasz do egzaminu, możesz zarwać noc, żeby poświęcić ten czas na naukę. Jednak jeśli chcesz zapamiętać te informacje na długi czas (a nie tylko do zaliczenia), sen jest tu kluczowym elementem.

W 2004 roku, Matthew Wilson z MIT (Massachusetts Institute of Technology) przeprowadzał eksperymenty na myszach. Używał jednego z pierwszych urządzeń do badania aktywności mózgu, w trakcie gdy mysz chodziła po labiryncie.

Sam eksperyment okazał się nie być tak fascynujący, jak to, co stało się po jego zakończeniu.

Wilson wyciągnął mysz z labiryntu i położył ją w kuwecie. Po chwili, gdy naukowiec robił notatki na swoim komputerze, zauważył, że sygnały z mózgu myszy zmieniły się. Nagle były takie same, jak w czasie, gdy mysz szukała drogi w labiryncie.

Wilson pomyślał, że mysz może wskoczyła do labiryntu, ale gdy odwrócił się do kuwety, zobaczył, że zwierzę śpi. Tym razem jej mózg odtwarzał zdarzenia, których mysz doświadczyła.

W trakcie głębokiego snu, podobnie dzieje się u ludzi.

Twój mózg odtwarza jeszcze raz silne, emocjonujące bodźce. Robi to w bardzo konkretnym celu – żeby wzmocnić powiązania między neuronami i zapamiętać na długo ważne zdarzenia. Jest to pierwotny mechanizm przetrwania, który jest kluczowy w nauce nowych rzeczy.

Podsumowując

  • W Twoim mózgu powstają tysiące nowych neuronów, które umrą jeśli ich nie wykorzystasz (poprzez naukę nowych rzeczy).
  • Ćwiczenia fizyczne i dobry sen pomagają w zapamiętywaniu na długo.
  • Krótka ale bardzo intensywna (a najlepiej emocjonująca) nauka daje wielokrotnie lepsze efekty niż siedzenie godzinami nad książką, listą słówek lub innymi materiałami.