Kiedy nie używamy rodzajników nieokreślonych
Na początku nauki języka norweskiego, dowiedziałeś się pewnie, że rzeczowniki nieokreślone zawsze są poprzedzone rodzajnikiem. Jednak jest kilka sytuacji, w których rodzajnik można pominąć. Są też sytuacje, kiedy użycie rodzajnika byłoby błędem.
Pamiętasz, gdy na początku powtarzano Ci, byś zawsze uczył się rzeczownika wraz z rodzajnikiem?
en forfatter
ei sol
et dikt
Dzięki temu wiesz jak poprawnie odmieniać rzeczowniki (et dikt – diktet – dikt – diktene) oraz przymiotniki je określające (et langt dikt). Zauważysz, że to będzie ważne nawet w zdaniach, gdy rodzajnik będzie pominięty.
Poniżej znajdziesz przykłady takich sytuacji.
Rzeczowniki niepoliczalne
Jednym z podstawowych wyjątków, gdy nie użyjesz rodzajnika, są rzeczowniki niepoliczalne, np.
Jeg skal spise mat.
Vi drikker vin.
Należą do nich m.in. słowa określające substancje, płyny, materiały, czy też pojęcia abstrakcyjne (sukker, vann, ull, kjærlighet).
Więcej o policzalności znajdziesz w artykule Rzeczowniki policzalne i niepoliczalne.
Czasowniki være i bli
Po tych czasownikach trzeba dodatkowo zwrócić uwagę na dwie rzeczy:
- Czy rzeczownik pełni funkcję klasyfikującą?
- Czy rzeczownik pełni funkcję charakteryzującą lub oceniającą?
Pierwszy przypadek wymusza opuszczenie rodzajnika przed rzeczownikiem, np.
Han er tannlege, nordmann, vandrer, leder, prins.
W drugim przypadku musisz użyć rodzajnika, np.
Hun er et geni, en djevel, et ideal, en god lærer, en arbeidsom lege.
Istnieją też sytuacje, w których można użyć obu form. Zmienia to jednak ich wydźwięk:
Han er leder (jest to jego stanowisko, np. w firmie).
Han er en leder (jest typem lidera).
Zmiana akcentu w zdaniu
Zazwyczaj, gdy w zdaniu jest rzeczownik w formie nieokreślonej, wystąpi on razem z rodzajnikiem:
Forfatteren skriver et dikt.
Takie zdanie skupia uwagę odbiorcy na rzeczowniku, co można dodatkowo podkreślić używając akcentu na et dikt.
Jest od tego wyjątek. Możesz pominąć rodzajnik, gdy chcesz zwrócić uwagę rozmówcy na czynność albo sytuację:
Forfatteren skriver dikt.
W takim przypadku akcentowana jest cała fraza skriver dikt.
Od Ciebie zależy, gdzie chcesz skierować uwagę rozmówcy. W wielu utartych, codziennych zwrotach nie usłyszysz rodzajnika, bo akcent jest właśnie na wykonywanej czynności.
Jest też sytuacja, w której użycie rodzajnika jest niezbędne, np.
Forfatteren skriver et dikt som er langt.
Zdanie podrzędne zaczynające się na som, jest określeniem rzeczownika dikt i wymusza użycie rodzajnika. Podobnie jest w zdaniach, w których rzeczownik jest dodatkowo określony przez przymiotnik:
Forfatteren skriver et langt dikt.
Zapamiętanie tych kilku sytuacji nie będzie trudne, jeśli je kilka razy przećwiczysz. Zacznij od rozwiązania poniższego ćwiczenia.
Ćwiczenie
Uzupełnij tekst rodzajnikami nieokreślonymi w miejscach, w których jest to niezbędne.
Henrik Ibsen er en av de mest kjente forfatterne i hele verden. Han var – nordmann, og han skrev mange dikt og dramaer. Et dikt er en liten poetisk tekst hvor forfatteren uttrykker meninger eller følelser. I tillegg er ordene i et dikt organisert på en kunstnerisk måte. Et drama er en lengre tekst organisert som en samtale mellom figurer. Et drama kan være – komedie eller – tragedie. Du kan ofte finne Ibsens – skuespill på – teater her i Oslo.
SprawdźxCała prawda jednym gestem.Jeśli znasz inne problematyczne sytuacje, podziel się nimi w komentarzach.
Twój komentarz
Komentarze:
Moze nie na temat rodzajnikow, ale w ostatnim zdaniu uzyliscie formy dopelniacza jak w jezyku angielskim, tzn. Ibesen’s, ale taka forma z apostrofem jest bledna w jezyku norweskim. Uzywa sie z tego co wiem Ibsens…
Zgadza się, to użycie pochodzi z angielskiego. Zrobiłem tak z przyzwyczajenia, bo w Instytucie Ibsena zawsze pisaliśmy o nim po angielsku, żeby reszta świata mogła zrozumieć. Już poprawiłem, dzięki.
Trochę zastanawia mnie jedna kwestia. Bowiem w zdaniu: Hun har langt brunt har. Nie ma “et” przed brunt. Dlaczego, bo jak rozumiem jest to przymiotnik nieokreślony(bo: et har) czyli według wzoru:
et + przym.+ końcówka”t”
W tym wypadku rzeczownik (et) hår jest niepoliczalny. Trzeba to zapamiętać. W takiej sytuacji nie używamy rodzajnika nieokreślonego, nawet gdy jest przymiotnik. Gdybyśmy ten rodzajnik dodali, to by wskazywało na jeden włos, a nie całą fryzurę.
Dzięki, no właśnie zastanawiałem się, czy hår można wrzucić do niepoliczalnych i zapomniałem, że to raczej oczywiste :-0
A czy w: “min beste” nie powinno być zaimka? Czy, może min załatwia sprawę?
Min jest zaimkiem (dzierżawczym).
Ok, czyli skoro jest zaimek dzierżawczy, to już nie pisze się zaimka osobowego?
Tomek er min beste venn
Nie rozumiem, co masz na myśli. Jaki zaimek byś chciał jeszcze wstawić w zdaniu “Tomek jest moim najlepszym przyjacielem”? :)
;-) nie wstawiałbym żadnego, ale według teorii przed rzeczownikiem powinien być zaimek osobowy, a tu nie ma i pytanie dlaczego. Ponadto skoro beste jest określony to przed nim powinien być zaimek wskazujący (den +przym +e)
Oj, chyba pomyliłeś zaimki z rodzajnikami. ;) Tak, rodzajnik określony powinien być przed określonym przymiotnikiem, ale tylko, gdy rzeczownik również jest określony. W tym wypadku przymiotnik jest określony z powodu zaimka dzierżawczego, nie z powodu rzeczownika.
aha dzięki, czyli tu jest sytuacja, ze rzeczownik jest nieokreślony, a przymiotnik określony z powodu “min”
Więc tutaj nie ma “den” przed “beste” z powodu rzeczownika nieokreślonego “venn”, a nie z powodu obecności “min”.
Właśnie tak, świetnie to podsumowałeś. W określonej formie wyglądałoby to tak: den beste vennen min.
hmm ale momento, skoro venn jest nieokreślony, to dlaczego nie ma przed nim “en”
i druga sprawa, dlaczego “beste” go nie określa, bo przecież określa
Przymiotnik sam z siebie nie sprawia, że rzeczownik jest określony. Min sprawia, że nie ma rodzajnika w tej konstrukcji.
DZIEKI
Ok, ale czy moze zaistniec sytuacja, gdy w konstrukcji: den+przym+rzecz. nieokreslony?
Czy, moze zawsze, gdy jest rodzajnik przed przym. to rzecz. jest okreslony?
Możesz się spotkać z rodzajnikiem określonym + rzeczownik nieokreślony. Jest to pozostałość po języku duńskim, dlatego jest często spotykana w nazwach własnych.
mam prośbe, czy moglibyście omówić odmiane przymiotnika “liten”? strasznie sie w tym gubie, kiedy używamy liten, lite, lille, litt, små.
Mam pytanie dotyczące słówek sånn, sånt, sånne, czy posługując się nimi używamy rodzajnika nieokreślonego?
Np.
et sånt hus, en sånn bil, czy sånt huset, sånn bilen?
Nie jestem również pewna, które zdanie byłoby prawidłowe i z czego to wynika:
Sånt er livet, czy Sånn er livet?
Pozdrawiam :)
Sånn może pełnić dwie różne funkcje w zdaniu: determinativ lub adverbial. W tym pierwszym odmienia się zgodnie z rodzajem/liczbą rzeczownika, na który wskazuje i nie powoduje zniknięcia rodzajnika. Nie używałbym go razem z formą określoną, bo byłoby to trochę nielogiczne.
en sånn bil
et sånt hus
sånne jenter
W funkcji adverbial nie odmieniamy tego słowa, dlatego poprawne jest:
Sånn er livet.
Du kan ikke bo sånn!
Sånn kan du gjøre det.
Teraz rozumiem:) Dziękuję ;)
W ćwiczeniu między “kunstnerisk måte” a “drama” powinna się chyba znaleźć kropka :)
Dzięki wielkie za wpis.
Dzięki. :)
Witam i z góry przepraszam, jeśli sprawa o którą pytam została już przez Was wytłumaczona, a ja poprostu czegoś nie doczytałam.
A mianowicie nie rozumiem w jakich sytuacjach rodzajniki “en”, “ei”, “et” stawia się przed rzeczownikiem, a kiedy “doczepia” na końcu wyrazu, czyli w jakich okolicznościach “ei avis”, a kiedy “avisa”?
Alicja
Dwa artykuły dla Ciebie:
Forma określona norweskich rzeczowników
Forma określona czy nieokreślona rzeczownika?
Dziękuję za odpowiedź.
Nie wiem dlaczego założyłam, że rodzajniki określone zawsze występują przed wyrazami i wspomnianą formę “avisa” traktowałam jako nieokreśloną.
Droga na skróty polegająca na sugerowaniu się innymi językami obcymi, których się uczyliśmy jednak niezawsze popłaca.
Pozdrawiam
Witam. Bardzo pomocna strona.
Mam pytania:
1. Czy zasada dotycząca stawania rodzajników przed przymiotnikiem określającym rzeczownik w stopniu wyższym jest taka sama jak w stopniu równym? Jak napisać poprawnie zdanie:
Chcę kupić nowszy samochód.
Ja mam dłuższe włosy niż (ona czy jej).
Od stycznia rozpoczynam nowy kurs.
2. W jakiej formie będzie rzeczownik w zdaniach i dlaczego?:
Ona pracuje w sklepie.
Leki można kupić w aptece.
Nå er du fint på (hår eller håret).
Będę bardzo wdzięczna za wyjaśnienie.
Pozdrawiam serdecznie.
1. Tak, nawet w stopniu wyższym będzie przymiotnik: Jeg vil kjøpe en nyere bil.
Przy włosach rodzajnika nie będzie, bo są niepoliczalne: Jeg har lengre hår enn hun har.
“Nowy kurs” nie jest w stopniu wyższych: et nytt kurs.
2. på butikk lub på butikken – zależy od kontekstu, ale częściej będzie nieokreślona. To samo dotyczy apteki.
Włosy bym dał określone, bo mówisz o włosach konkretnej osoby.
Ok, dziękuję.
A czy możesz wyjaśnić jaka jest różnica pomiędzy:
Jeg jobber i en butikk.
Jeg jobber i butikk. ??
W książce “På vei” spotkałam się z obiema formami.
Czy w poniższym zdaniu można pominąć rodzajnik (jeżeli tak, to kiedy?)
i powiedzieć:
Jeg vil kjøpe nyere bill. ??
Minimalna różnica w akcencie. Rodzajnik podkreśla, że jest to Tobie nieznany sklep. Bez rodzajnika bardziej wskazuje na samą czynność – pracę w sklepie. Tak samo jest przy kjøre en bil – kjøre bil. Pierwsze jest dosłowne “prowadzi/jedzie jakimś samochodem”. Drugie to nazwa czynności.
Powinno być en nyere bil. Jeśli ktoś pomija rodzajnik, to tylko ze swojej ignorancji i w mowie potocznej. Polacy też używają nieakceptowalnych form w języku polskim.
Ok, dzięki wielkie. Teraz jest to dla mnie jasne.
Pozdrawiam.
W poniższym zdaniu został pominięty rodzajnik przed “hund”. Jest to poprawne?
“Når Norsk Familieøkonomi har undersøkt forsikring for hund har de hentet inn priser og vilkår på forsikring av en engelsk setter på to år, til en verdi av 20.000 kroner.”
Jeżeli chcę powiedzieć:
“Moim ulubionym zwierzęciem jest pies.”,
to powinnam użyć rodzajnika, czy można go pominąć. Chodzi o poprawny norweski, nie mowę potoczną.
Ja bym powiedział: Mitt favorittdyr er hund/hunden – bez rodzajnika lub w formie określonej. Jest to forma klasyfikacji (pies jako gatunek).
Ok, dziękuję bardzo.
Witam.
A czy ktoś może wyjaśnić dlaczego w zadaniach: “Det absolutt dyreste man kan gjøre er å kjøpe splitter ny bil og selge den etter bare noen år, typisk tre år.” i ” Hans Olav vil bo for seg selv og lurer på hvilke møbler han må kjøpe. I stua vil han ha sofa, sofabord og et teppe.” nie ma rodzajników przed ny bil, sofa i sofabord? Z góry dziękuję.
Zastanawiam się, czy można pominąć rodzajnik w zdaniach:
“Jeg har kjøpt skjerf.” i “Jeg har kjøpt bok.”
Pozdrawiam serdecznie.
zdania z powyzszego cwiczenia:
“Et dikt er en liten…” oraz “Et drama er en lengre…”
dlaczego tutaj nie mozemy uzyc rzeczownika bez rodzajnika skoro mowimy generalnie o wierszu i dramcie?
Encyklopedyczne wpisy czasem pomijają rodzajnik w takiej sytuacji, bo traktują wyjaśniane słowo, jak nazwę. Jeśli powiniesz rodzajnik nie powinno to być w rozmowach odebrane jako błąd. Jeśli przygotowujesz się do egzaminu, to polecałbym jednak pisać razem z rodzajnikiem.
Hej! Czytam wlasnie o tym w Waszym podreczniku i analogia do jezyka polskiego nie do konca mi sie zgadza… Piszecie tam “Kurt jest pielegniarzem. Nie powiesz po polsku, ze on jest jednym pielegniarzem podobnie nie ma to sensu po norwesku”.
W moim rozumieniu “en” w przypadku rodzajnika nie oznacza “jeden” ale jest odpowiednikiem angielskiego “a”. He is a nurse. Nie powiemy przeciez, He is nurse. She is doctor, lecz He is A nurse, She is A doctor… Dlatego akurat wytlumaczenie tej reguly z uzyciem polskiego wprowdza dla mnie troche zamieszania… A ogolnie to fantastyczne sa Wasze materialy, za ktore serdecznie dziekuje!
Angielska gramatyka różni się od norweskiej w wielu miejscach, również w tym przypadku.
Rodzajniki en/ei/et oznaczają również jeden/jedna/jedno. Możemy je również zapisać z akcentem én/éi/ett. Jeśli wyszukasz en w słowniku, to jest wytłumaczone m.in. tak: tallordet 1. Dlatego nie używamy rodzajników z rzeczownikami niepoliczalnymi.
Kurt jest pielęgniarzem tłumaczymy Kurt er sykepleier, bez rodzajnika, tak jak napisaliśmy w książce. Nazywamy to użyciem klasyfikującym, ale może łatwiej zapamiętać, że przed nazwami zawodów nie używamy rodzajników.
Mam nadzieję, że to rozwieje Twoje wątpliwości.